Nederlandse kinderen zijn koplopers als het op ongezond eten aankomt. Ze eten meer suiker en minder groente en fruit dan hun Europese leeftijdsgenoten. Met als gevolg tanderosie, diabetes type 2, hoge bloeddruk en cholesterol, en overgewicht. Willen we het tij keren dan moeten ouders aan de bak.
Als ik rond lunchtijd in de supermarkt komt zie ik steevast het zelfde ritueel. Hordes scholieren stromen naar binnen en kopen croissantjes, roze koeken, puddingbroodjes en energiedrankjes. Zie hier de lunch van menig puber waar ze, zo blijkt uit onderzoek, gemiddeld 2,30 euro per dag aan uitgeven. Inderdaad ruim twee euro.
Dat jongeren zoet lekker vinden is niet nieuw, wel dat we op het punt zijn gekomen dat ze hun lichaamsgewicht per jaar aan suiker eten. Ter verduidelijking, als je puber 48 kilo weegt eet hij of zij 48 pakken suiker. Tel daarbij op dat ze voornamelijk brood eten, voor ontbijt, lunch én als tussendoortje, weinig groente en fruit en al die ongezonde snacks. Het moge duidelijk zijn dat het met het eetpatroon van de Nederlandse pubers niet best is gesteld.
Ongezond eetpatroon pubers
In het boek Jongleren met voeding van voedingshoogleraar Jaap Seidell en universitair docent kinderobesitas Jutka Halberstadt hebben zij het over het ongezonde voedingspatroon van Nederlandse kinderen. Zij zijn beiden betrokken bij projecten die ervoor zorgen dat kinderen beter eten. In een interview in de Volkskrant hebben ze het er al over dat kinderen te veel snacken en zoete drankjes drinken, wat onder meer slecht is voor hun tanden. 40 procent heeft tanderosie en dat gaat nooit meer over.
Een van de dingen waar Seidell en Halberstadt voor pleiten om het tij te keren zijn kooklessen en tuinieren op scholen en langere lunchpauzes. Want als je maar een half uur de tijd hebt om te eten welke boodschap geef je kinderen dan? Dat eten snel moet en weinig mag kosten? Beter is een uur of langer pauze zodat ze niet alleen tijd hebben om te eten, maar ook om te spelen of sporten.
Ouders bepalen
Bij het aanpakken van dit eetprobleem ligt niet alleen een rol voor school – haal alle snoep- en frisdrankautomaten uit de kantine, en de overheid, maar ook, voor ouders. Want een deel van dit probleem hebben we zelf veroorzaakt. De tienuurtjes, de lunchtrommeltjes, het vieruurtje na school, de meeste kinderen kregen niet het meeste gezonde voorgeschoteld. Op de basisschool waar mijn puber destijds naartoe gingen was een dubbele ligakoek, of plak cake mee naar school voor 10-uurtje eerder standaard dan een uitzondering. En op fruitdag nam de helft van de klas knijpfruit mee, of een cracker met aardbeienjam, want was toch ook fruit? Met het idee dat ‘iets lekkers’ toch geen kwaad kan vullen we onze kinderen in plaats van dat we ze voeden.
Daarnaast bepalen ouders ook wat er in de kasten ligt en wat er ‘s avonds op de borden terechtkomt. En hoe belangrijk we eten maken. Eet je met het bord op schoot, of ga je met elkaar aan tafel zitten? Moeten kinderen helpen met koken of haal je even snel wat af? En in de kasten? Wil je dat daar elke dag zakken chips en chocolade repen liggen, of laat je je kinderen de fruitschaal plunderen? En als je kind jarig is, worden er dan stroopwafels of grote roze koeken getrakteerd of maak je bananen cupcakes?
Maak eten prioriteit
We besteden gemiddeld 5 tot 8 minuten aan onze lunch, en eten dan vaak nog die boterham achter ons bureau. Ook ‘s avonds nemen we vaak niet de tijd. Te druk, te veel te doen, een vol avondprogramma, het zorgt dat het diner, of het bereiden daarvan onderaan onze prioriteitenlijst bungelt. Een bakje appel met aardbeien in de ochtend is net zo snel klaargemaakt als een witte boterham met hagelslag. Je moet het alleen wel willen doen. Als je het eetgedrag van je kind wil sturen moet je zelf het goede voorbeeld geven. Het gedrag van je kind veranderen begint bij immers bij jezelf. En daarmee tackel je ook meteen het feit dat we bijna geen tijd meer besteden aan eten bereiden en samen eten. Neem ‘s morgens dan ook gerust plaats naast je puber en eet gezellig een bakje fruit mee.
Weet wat kinderen eten
Naast het aanbod in de keukenkast en dat wat er op tafel wordt gezet zou je je als ouder ook moeten inlezen in de materie. De meeste van de zogeheten gezonde tussendoortjes zijn namelijk helemaal niet gezond. Schotel je je puber ‘s morgens een glas sinaasappelsap en een kom crusli met melk voor, dan heeft hij al meer dan de gemiddelde dagelijkse suikerhoeveelheid binnen. En dan moet de dag nog beginnen. Lees de etiketten en zoek de ingrediënten die je niet kent op. Wees je er ook van bewust dat het ingrediënt dat als eerste wordt genoemd op het etiket het meest in het product inzit. Staat suiker op de eerste plaats dan weet je dus al genoeg.
Doordat we te makkelijk zijn geweest, te onbewust misschien ook wel, en te weinig tijd voor eten vrij maken hebben we ongemerkt het signaal afgegeven dat eten niet belangrijk is. Dus moeten we het tij keren. Is dat makkelijk? Natuurlijk, want het is gewoon een kwestie van doen. En ja, je moet een behoorlijke ruggengraat hebben want die pubers kunnen ook zeuren dat er niks lekkers te eten in huis is. Al kun je ze natuurlijk binnen de kaders van gezond eten mee laten beslissen.
Samen aan de slag
Tijd voor eten kun je maken door bijvoorbeeld samen te koken. Niet alleen is dat een goed moment om dingen te bespreken – je hoeft elkaar niet aan te kijken als je groenten snijdt, en dat is voor pubers fijn. En die supermarkt? Die hoeven ze natuurlijk niet niet helemaal links te laten liggen. Maar je kunt wel met je puber zijn keuzes bespreken: prima als je een croissantje haalt, maar neem er dan een flesje water bij. Het lijkt misschien onbegonnen werk, maar je zal zien dat deze gesprekken best lang resoneren in dat puberbrein. En ze de volgende keer in de supermarkt toch nadenken voordat ze iets kopen.
