Puberopvoedcursussen schieten als paddenstoelen uit de grond. Maar wat heb je er aan? Als het op opvoeden van werelds meest onvoorspelbare en wispelturige menssoort, pubers, aankomt, is er maar een ding dat je kunt doen: water geven en liefhebben.
Ineens zie ik het overal, online, via social media en nieuwsbrieven en in mails van de scholen van mijn pubers: puberopvoedcursussen met opgewekte titels als: ‘Hoera, ik heb een puber’, ‘Beter omgaan met pubers’, ‘Pubers zijn leuk’, ‘Help, ik ontplof’ en ‘Een puber in huis’. Een vriendin kreeg zelfs via de ouderwhatsappgroep van de hockeyclub van haar zoon een bericht dat er een avond was georganiseerd voor ouders met pubers in huis. Een andere vriendin kreeg eenzelfde soort cursus aangeboden via de voetbalclub van haar dochters. De opvoedgoeroes weten hun weg naar pubersouders wel te vinden, zullen we maar zeggen. Die, in hun ogen, allemaal staan te springen om verlossing, ofwel een puberopvoed-abc dat altijd inzetbaar is en altijd werkt.
Pubercursus heeft geen zin
Welnu, om maar meteen al die, ongetwijfeld goedbedoelde, pubercursussen en workshops onderuit te halen: het heeft geen zin! Echt niet. Pubers opvoeden is namelijk een kwestie van trial and error. Het is vallen en opstaan, een stap vooruit, twee achteruit – of andersom, het is proberen en testen en dan maar kijken wat lukt. Pubers staan nu eenmaal bekend om hun onvoorspelbare, weerbarstige en impulsieve karakter. Dat gaat alle kanten op en is niet één, twee, drie te vangen in zoiets als een puberopvoedcursus.
Bijeengedreven puberouders
Ik weet waar ik het over heb, twee keer zat ik ooit bij zo’n puberopvoedcursus. Toen mijn pubers in de brugklas zaten werd er op hun scholen een puberinformatieavond voor ouders georganiseerd. Met de achterliggende gedachte dat ik geen idee meer had wie die rare wezens in mijn huis waren; een dag geleden waren het nog lieve, gehoorzame, beleefde kinderen en een dag later waren ze een kop groter dan ik en konden alleen nog maar oogrollen en zuchten, stiefelde ik op die desbetreffende avond naar hun scholen. En zat in de aula samen met andere bijeengedreven puberouders, vol verwachting over wat zou gaan komen.
De opvoedkundige die ons die avond te woord stond was een lief mens, maar legde dingen uit die we eigenlijk al wisten. Dat het lichaam van pubers verandert, bijvoorbeeld. Dat was niks nieuws, dat hadden we allemaal in de praktijk ondervonden toen onze pubers op een dag wakker werden en ineens een halve meter groter waren en overal haar en pukkels hadden. Er werd ook uitgelegd dat hun brein anders werkt. Ook dat wisten we, want we hadden allemaal wezens in huis die alles vergaten, boos werden om niks en hele dagen als luiaards op de bank hingen en daar verder heel content mee waren.
Het wiel opnieuw uitvinden
Lang verhaal kort: de opvoedkundige in kwestie vertelde helemaal niks nieuws. Ook niet op opvoedgebied. We zaten te wachten op handvatten, op situaties uit het dagelijkse leven, want daar hadden wij mee te maken. Leuk dat het puberbrein anders werkt, maar ik wil dan weten wat ik kan doen om bijvoorbeeld dat kortetermijngeheugen dat ze ineens niet meer hebben weer op gang te krijgen. Maar de tip waar we het mee moesten doen was dat er grenzen gesteld moesten worden. Dat deed eigenlijk elke ouder die die avond in de aula zat al. En wat die ouders ook al wisten, is de grenzen die je de ene dag stelt opgevolgd worden en de andere dag niet. Met andere woorden: wat de ene dag wel werkt, betekent niet per se dat dat de andere dag ook nog werkt. Als puberouder moet je dus eigenlijk elke dag het wiel opnieuw uitvinden. Hoe je daar mee om moet gaan, dát wilden we horen.
Maar op de logische vraag wat je in zo’n geval dan moet doen, kwam geen antwoord. Niemand ging die avond terug naar huis met het gevoel dat ze Het Licht hadden gezien, of De Gouden Tip hadden gekregen. Een tweede avond, je moet tenslotte dit soort dingen een kans geven en het was bovendien op een andere school, dus wie weet, verliep net zo. Andere opvoedkundige, zelfde informatie, zelfde teleurgestelde ouders. Oh, en we konden op het einde een boek van drie tientjes kopen, want daarin stond wat net allemaal was opgedreund, netjes beschreven.
Pubergedrag is niet vast te leggen
De wetenschappelijke puberboeken waarin de puber of het puberbrein wordt ontmanteld, puberworkshops van pedagogen, pubercursussen van psychologen, leuk dat het er is, maar je hebt er echt helemaal niks aan. In de praktijk zijn pubers net een roedel jonge puppy’s: je weet nooit wat ze gaan doen, waar ze zijn en met wie en met een beetje pech rennen ze allemaal een andere kant op. Pubers en hun gedrag zijn dan ook niet vast te leggen in een opvoedboek of – cursus. Simpelweg omdat een standaard of gemiddelde puber niet bestaat.
Twee pubers, wereld van verschil
Dat pubers niet over een kam geschoren kunnen worden merk ik al als ik naar die twee exemplaren van mij kijk. Twee pubers, maar totaal verschillend. Het opvoeden van pubers is dan ook vooral maatwerk. Mijn pubers hebben beiden een puberbrein, maar in de praktijk zijn ze met hetzelfde soort brein behoorlijk verschillend. Zo maakt mijn zoon van zijn slaapkamer een ongelofelijke bende, die van mijn dochter is heel fris en opgeruimd. Mijn dochter vergeet elke afspraak die we met haar maken, mijn zoon komt altijd op de afgesproken tijd thuis. Mijn zoon lust alles, mijn dochter eet het liefst alleen witbrood met suiker. De één slaapt met gemak 16 uur achter elkaar, de ander springt om 7 uur fris en fruitig uit bed.
Alleen al in mijn eigen puberbiotoop zijn er legio verschillen, laat staan als je naar álle pubers kijkt, dat is simpelweg onmogelijk. Mijn pubers krijgen daarom beiden een andere aanpak, iets wat ik gewoon in de praktijk heb moeten leren. Ik heb honderd keer mijn neus gestoten en honderd keer opnieuw moeten verzinnen hoe ik met die twee onvoorspelbare monsters moet dealen. Leuk is misschien anders, maar dat is nu eenmaal leven met pubers. En dat leven met die puber is natuurlijk hartstikke leuk, maar vooral heel veel werk. Ze zeggen niet voor niks, vanaf de brugklas bevind je je in de Champions League van opvoeden.
Opvoedtip van oma: behandel pubers als een kamerplant
Mocht je toch verlegen zitten om een puberopvoedingtip dan heb ik er nog wel een van mijn oma: behandel je puber als een kamerplant. Kamerplanten hebben ook ieder een eigen karakter, maar worden allemaal met een beetje water en zonlicht en heel veel liefde echt vanzelf wel groot. Datzelfde geldt ook voor onze pubers. Laat ze gewoon maar een beetje met rust, besprenkel ze af en toe met water en heb ze oneindig lief. Dan komt het allemaal wel goed. Hoe minder wij ons daar mee bemoeien, hoe beter het is. En, heel fijn, je hoeft ook niet een hele avond in een muffige sportkantine of stoffige schoolaula door te brengen voor een opvoedcursus waar je niks aan hebt. De tijd kun je beter besteden, bijvoorbeeld gezellig met die ‘kamerplant’ netflixen.
Lees ook: Puber thuis? Dan kun je net zo goed een kamerplant nemen
