Vandaag vraagt Marieke zich opeens af of ze met de goedbedoelde opvoeding van haar pubers niet een grote fout heeft begaan. Heeft ze ze wel genoeg uitgedaagd en uitgerust voor het echte leven?
De twijfel sloeg toe toen ik de eerste pagina’s van het boek ‘Stratego® voor vrouwen’ van Monic Bührs las. Volgens Bührs en de door haar geciteerde sociologe Deborah Tannen zit er een groot verschil tussen hoe meiden/vrouwen en jongens/mannen tegen de wereld aankijken. Waar een meisje of vrouw de wereld om haar heen ziet als een netwerk dat ze wil versterken en te vriend wil houden, ziet een jongen of man de wereld om hem heen als een hiërarchie, waarin hij een zo hoog mogelijke positie wil innemen.
Jongens vs meisjes
Dat verschil wordt vervolgens versterkt door de opvoeding die de meeste kinderen krijgen. Waar de jongens bezig zijn met de competitie en wie het verste of het hoogste komt of het beste ergens in is, gaat het bij de meiden vooral om erbij horen, bescheiden en loyaal zijn en samen spelen. Een meisje dat laat zien waar ze goed in is of duidelijk voor haar eigen belang opkomt, wordt al snel voor opschepper, haaibaai of bitch uitgemaakt. Haar mannelijke leeftijdsgenoot krijgt echter veel meer waardering voor zijn competitief gedrag en wordt vaker aangemoedigd het kaas vooral niet van zijn brood te laten eten door een sterkere of grotere jongen.
Meisjesachtig opvoeden
Ik kijk naar de opvoeding van mijn pubers en besef me dat eigenlijk beide pubers, een jongen en een meisje, zijn opgevoed met de beschreven ‘meisjesachtige’ waarden. Samen spelen, samen delen, bescheiden zijn, loyaal naar vrienden en familie, niet opscheppen, niet zeuren en ‘nee’ is ‘nee’. In alle opvoedkundige boekjes werd consequentie en de focus op sociaal gedrag de hemel in geprezen, en ik volgde braaf die voorgeschreven regels.
Nee is nee?
Ik ga weer verder in het boek en lees dat een vrouw door die achtergrond over het algemeen een ‘nee’ als antwoord op een zakelijk verzoek ook direct als ‘nee’ accepteert. Einde discussie dus, ze zal er voorlopig niet weer over beginnen. Zij heeft van jongs af aan geleerd dat de onderlinge verhoudingen belangrijker zijn dan haar eigen belang. Voor mannen hoort het woordje ‘nee’ er gewoon bij. Dat is pas het begin van het spel en die ‘nee’ daagt ze juist uit het spel verder te spelen en volop voor de winst te gaan.
Zeuren werkt niet
In peins verder over de opvoeding. Ik ben niet op alles even trots, maar een ding wisten mijn kinderen wel: zeuren leidde tot niets. En de kans om iets te krijgen was het grootst als ze het slechts één keer vroegen en vervolgens rustig afwachtten. In de pubertijd werd die regel gewoon doorgezet, en toegegeven… er wordt hier in huis eigenlijk vrij weinig gezeurd. Ze weten nog steeds: een beleefd eenmalig verzoek heeft nog steeds de grootste kans op succes. Maar heb ik ze daarmee wel genoeg uitgedaagd en uitgerust voor het echte leven? Voor de strijd die nu eenmaal soms gevoerd moet worden?
Ik sla het boek dicht en kijk nog even tv, waar toevallig net een item over ‘aangeleerde hulpeloosheid’ voorbij komt. Het gaat om extreme gevallen, ontvoerde kinderen bijvoorbeeld, die na jarenlange gevangenschap niet meer het gevoel hebben dat ze zelf nog invloed hebben op hun leven. Daardoor kunnen ze in een hulpeloze staat terecht komen waarbij ze niks meer zelf proberen, maar gewoon afwachten wat er gebeurt.
Kan ik toch niks aan doen?
Zo erg is het bij ons in huis natuurlijk zeker niet. De pubers sluiten zich over het algemeen geheel vrijwillig op in hun kamer. Maar die aangeleerde hulpeloosheid zet me opnieuw aan het denken. Het gemak waarmee standaard een hulpeloze-zeehondenblik en een “kan ik toch niks aan doen???” volgt op om het even welk puberprobleem van een gebroken geodriehoek, vermiste rekenmachine, verloren bankpas tot defecte fiets aan toe. Heb ik mijn kinderen al die keren wel echt ‘geholpen’ met die alvast aangeschafte reserve geodriehoek en rekenmachine, het direct helpen blokkeren van de bankpas, een snelle reparatie van de fiets of snel een lift naar school? Of heb ik ze daarmee juist een mogelijk lastiger leven bezorgd?
Vleugellamme pubers
Had ik ze niet beter kunnen leren dat het juist wel loont om voor je eigen belang op te komen? Om keihard in te zetten op een zakgeldverhoging? Had ik ze niet veel vaker de verantwoording voor en het succes van het oplossen van hun eigen puberproblemen moeten gunnen? Heb ik nu goedbedoeld twee vleugellamme puberkuikens gecreëerd?
We hebben nog een klein stukje pubertijd te gaan… en vanaf nu gaat er een andere wind waaien. Een wind waarmee zeuren om zakgeldverhoging zomaar eens beloond zou kunnen worden, maar ook een wind waarmee de praktische puberproblemen toch veel meer gaan blijven wat het zijn: problemen van die puber zelf. Nog even voor de spiegel mijn eigen hulpeloze-zeehondenblik oefenen… “Wat? Is je fiets stuk? Te laat voor de bus? Daar kan ik toch niks aan doen???”
