Marieke wordt gék van de telefoontjes van school over haar dochter die of te laat of helemaal niet in de les zit. Waarom pubers 24/7 in de gaten houden?, vraagt ze zich af. Zeker als ze 17 zijn, is er niks mis met eigen verantwoordelijkheid?
Telefoon van school. Dat is ongetwijfeld de conciërge voor Zoë, omdat ze te laat is voor de les. Ik zit midden in een interview en neem niet op. Het is de zoveelste keer deze week. Meestal is het storm in een glas water en in de andere gevallen kan ik niets anders doen dan me ergeren aan mijn dochter, van een afstand vanaf mijn werk. Moet de school om de haverklap bellen als je kind bijna zeventien is? We moeten onze pubers meer verantwoordelijkheid geven, en ook de ruimte om de fout in te gaan. Tot op zekere hoogte.
Magister, email, telefoon en whatsapp. Als we willen kunnen we onze tieners 24 uur in de gaten houden, al zitten ze op school. Dat was vroeger wel anders. Eens in de maand kreeg je als puber je cijferbriefje mee naar huis met een doordrukvel, de ouders moesten dat ondertekenen. Van de enen maakte je met potlood voorzichtig een tien, en dat gumde je weer uit als je het inleverde bij de leraar. Uiteindelijk was je alsnog de sigaar als je bleef zitten (“Met zoveel tienen? Hoe kan dat?!”) maar er viel tenminste nog iets flessen. Je had je eigen zoete guerrilla op school, waar je je ouders buiten hield. Eén keer heeft de school gebeld, dat was toen ik geschorst was. Verder nooit. Er waren ouderavonden.
Was vroeger dan alles beter? In ieder geval niet slechter. Niet je ouders leerden je verantwoordelijkheid, maar het leven, en dat bestond voor een groot deel uit school. Als je de school vergelijkt met werk later, leerde je er wat je wel of niet kon doen. Van spijbelen kreeg je gelazer en onvoldoendes. Niet omdat mama het zei, maar omdat de school het uitwees. Daarvan moest je inderdaad verantwoordelijkheid afleggen bij je ouders, maar pas aan het eind van het proces. Er zat niet voortdurend een ouder mee te kijken met je cijfers en iedere minuut dat je te laat kwam.
Tieners moeten leren verantwoordelijkheid te nemen. Het punt is dat ze niet altijd de consequenties overzien van hun beslissingen. Ze kunnen dat nog niet, doordat hun hersens nog in ontwikkeling zijn en door gebrek aan levenservaring. Hoe leer je ze verantwoordelijkheid? In mijn optiek niet door overal bovenop te zitten. Laat ze een bijbaan zoeken. Werkgevers bellen niet naar huis als ze te laat op hun werk komen, die geven een waarschuwing en ontslaan je bij herhaling. Daar worden ze serieus genomen en (letterlijk) afgerekend op hun gedrag. Blijf in gesprek. Als ze vertellen over hun leven, geven ze je ook de ruimte om je mening te geven. En verzwijgen ze dingen, dan willen ze er blijkbaar zonder jou achter komen of het werkt of niet, wat ze doen. Opvoeden is spannend. Je wilt je kinderen beschermen, maar dat doe je vooral door ze los te laten – met beleid. En wat is beleid?
De praktijk. Ik krijg een app binnen van Zoë, dat ze bij Megan blijft slapen. Dat betekent laat naar bed, mogelijk dansen in de stad. Had ze morgenochtend geen toets Frans? Ik vraag het haar via de app. Geen reactie. Ik app dat ze thuis moet komen slapen, Megan is ook welkom. Weer geen reactie, wel een blauwe vink. Ze is dit berichtje nu waarschijnlijk aan het bespreken. Na een half uur: “Ik blijf toch bij Megan. Volgende keer komt ze bij ons.” Ze stelt me voor een fait accompli. En de toets Frans dan? Loslaten is moeilijk.
Journalist Marieke van Willigen is alleenstaande moeder van de pubertweeling Zoë en Melchior.
