Martine voelt mee met het stille verdriet van haar vriendinnen die nooit moeder hebben mogen worden. En dat wij als wel-moeders in hun bijzijn misschien iets minder zouden moeten klagen over onze pubers.
‘Wie van ons zal voor het eerst Oma worden?’ Natuurlijk is dat een leuke vraag die een van ons dropt tijdens een etentje met de groep-vriendinnen-van-de-studie. Maar terwijl het gespeculeer begint zie ik dat er twee van ons mentaal al afhaken. De een gaat naar de WC, de ander kijkt naar buiten.
Oma worden
Natuurlijk is oma worden een leuk onderwerp om over te mijmeren. Maar dan niet met vrouwen aan tafel die doordat het ze niet gegeven is, geen kinderen hebben. Terwijl ze dat heel graag hadden gewild, terwijl dat hun grootste droom was en die wens is niet in vervulling gegaan. En gaat ook niet meer in vervulling komen. Net als oma worden.
Een van deze vriendinnen, legde ooit eens uit hoe de pijn en de rouw over het niet hebben van kinderen, je ineens kan overvallen. Bijvoorbeeld als je met je zus in de Hennes en Mauritz bent en zij zegt nog even te willen kijken voor kleren voor de kinderen. Of als een wildvreemde vraagt of je kinderen hebt, of -zoals laatst dus- de vraag ‘Wie wordt er als eerste oma?’
Oeverloos praten over kinderen
Vrouwen hebben de onhebbelijke gewoonte om veel over hun kinderen te praten. En pubers zijn al helemaal dankbare onderwerpen. Nog meer dan over baby’s kun je over pubers heel veel tijd volpraten. Dus ik kan me zo voorstellen dat wanneer je geen kinderen hebt, je de conversatie graag de andere kant op wilt sturen.
Dat besef komt toch maar weer eens binnen als je de documentaire van Ines ten Berge bekijkt. Ze is vijftig en heeft álles geprobeerd om een kind te krijgen. Het is een verslag van alle laatste strohalmen die ze grijpt om toch ooit een baby te krijgen. En van hoe verdrietig het is, als dat dan toch niet gebeurt.
Klagen
Als wij weer zitten te klagen over hoe moeilijk het is om kinderen op te voeden: als ze hun huiswerk niet maken, als ze comazuipen, ja, zelfs als ze zeggen dat ze je haten, dan is het goed om te weten dat er ook een andere kant is. Dat er ook vrouwen zijn, zoals Ines en mijn vriendinnen, die zo ontzettend graag met je hadden willen ruilen.
Want hoewel ik zie dat zij (en hun mannen) er toch in slagen om een rijk en mooi leven te hebben. Betekenisvol voor anderen en met keuzes die je anders niet gemaakt zou hebben. Met veel reizen, wonen in het buitenland en vrijwilligerswerk waar wij vanwege die koters helemaal geen tijd voorhebben. Maar ik weet nu dat na het eerste grote verdriet over een leven zonder kinderen, de rouw nog steeds tevoorschijn komt. Als een onverwachte donkere wolk op een mooie dag. Die komt dus alleen als wij moeders tegen elkaar lopen te klagen, maar ook op de momenten dat die-van-ons zwemdiploma’s halen, eindexamen doen, hun bul halen of inderdaad straks zelf ouders worden. Jullie leven mee met ons, zijn dol op neefjes en nichtjes maar af en toe zie ik dat de pijn blijft.
Dominant
En bijvoorbeeld op de momenten dat wij moeders-met-kinderen weer het gesprek domineren. Dan zie ik dat het voor moeders-zonder-kinderen soms lastig is, en soms ook niet. Want ik snap ook wel dat je anderen op dat moment niet wilt lastigvallen met je verdriet. En dat zij ook heel oprecht geïnteresseerd zijn in onze levens en in onze kinderen.
Maar het hebben van kinderen is geen verdienste. Het is een kwestie van geluk hebben of juist vette pech. Het verhaal van Ines greep mij ook aan, omdat ik een Ines ook had kunnen zijn. Ook mijn relatie ging uit en het duurde jaren voor ik weer iemand vond die leuk genoeg was. Het werd de vader van mijn kinderen en ik werd heel snel zwanger. Ik ben heel dankbaar dat ik dat heb mogen meemaken. Maar ik prijs mezelf er niet om.
Anders gelopen
Toen ik het verhaal van Ines zag, en las, wist ik dat de kans groot was geweest dat mijn leven anders had kunnen lopen. Misschien wel zoals dat van haar. En misschien ook bij de vraag ‘Wie van ons zou het eerst oma worden?’, in mijn keel die pijn van het gemis had gevoeld. Of bij de vraag Heb je kinderen?, een foto van mijn katten had laten zien. Daarvan had ik er waarschijnlijk dan een stuk of zes gehad. En heel veel planten.
Kijk hier de documentaire van Inés ten Berge terug
