Als je kleine kinderen hebt kun je naar ouders met pubers kijken en hoofdschuddend bedenken dat jij die puberopvoeding toch echt anders zal gaan doen. Hoezo luistert die puber niet naar je?
Laatst vertelde ik een vriendin over mijn puberzoon en zijn verzet tegen school. Hij vindt het niet leuk en heeft er geen zin meer in. Mijn man en ik waren behoorlijk radeloos, want jeetje, dit kind heeft een goed stel hersens en was nu niet meer van plan die te gaan gebruiken. We hadden gesprekken met hem, werden boos, waren lief, loofden een beloning uit, maar hij had er gewoon geen zin meer in. Punt. En zie dan maar eens zo’n joch te motiveren. Waar bij een 6-jarige het opvoedtrucje: ‘Omdat ik het zeg’, nog werkt, heeft dat als ze 17 zijn al zijn kracht verloren. ‘Omdat ik het zeg’ wordt door een puber schouderophalend aangehoord en beantwoord met een ‘boeien’. We besloten dan ook dat hij het dan maar zelf moest uitzoeken.
De puber op een strafstoeltje?
Mijn vriendin, ze heeft twee kinderen van 4 en 7, vond dat we er te makkelijk over dachten. Hoezo grepen wij niet in? Hoezo sloten wij hem niet op? Hoezo lieten we hem zijn school verklooien? Hoezo zetten we hem niet op het strafstoeltje? Nou, zij had het wel geweten. Ze had het kind onder haar arm gepakt en hem linea recta naar zijn kamer gestuurd alwaar ze hem de boeken in zou duwen. En ze zou hem overhoren totdat de Franse woordjes uit zijn oren kwamen en hij alle economische stellingen kon beargumenteren, van twee kanten. Dat zou hem wel leren.
Juist. Haar manier van ik-zou-wel-weten-hoe-je-die-pubers-opvoedt herkende ik. Want dat dacht ik óók toen mijn bloedjes 4 en 7 waren. Ik dacht ook dat ik altijd de baas zou zijn, en dat ze altijd zouden luisteren en zouden doen wat ik zeg. Welnu dat was mijn wereld totdat ze ongeveer 12 jaar waren. Daarna moet je gewoon met ander geschut komen. In de eerste plaats omdat ze boven je hoofd groeien en de optie onder je arm pakken daardoor simpelweg vervalt.
Bijsturen
Ik leerde al snel dat pubers een andere benadering behoeven dan kleine kinderen. Ze zijn immers groot genoeg voor een eigen mening. En ook groot genoeg om (een aantal in ieder geval) eigen keuzes te maken. Of je het er nu mee eens bent of niet. Kleine kinderen ben je nog echt aan het opvoeden. Je leert ze wat normen en waarden zijn, hoe je met mensen om moet gaan, dat je respect voor een ander moet hebben, en dat je niet moet roddelen of over je eigen grenzen moet gaan. Die taak is klaar als je kinderen pubers zijn geworden. Dan zit die opvoeding er, hopelijk, wel een beetje in en is je taak om op de achtergrond de boel een beetje in de gaten te houden, grenzen te stellen en bij te sturen. Maar als ze een keuze maken, zoals blijven zitten omdat ze geen zin in school hebben, dan is er weinig wat je kunt doen.
Onzin vindt mijn vriendin. Je kunt ze straffen. Hun telefoon afpakken. Zakgeld innemen. En ja, dat zou ik allemaal kunnen doen, maar dat zorgt er niet voor dat mijn zoon de boeken induikt. Pubers zijn veel minder gevoelig voor straf, of in ieder geval voor dat soort straffen, dan jonge kinderen. Ze willen immers hun eigen keuzes maken, of dat nu een juiste keuze is, of niet. En of wij daar als ouders het mee eens zijn of niet. Dat zelfbeschikkingsrecht is voor pubers behoorlijk belangrijk. Het zijn hun eerste stappen naar volwassenheid: het zelf kunnen bepalen hoe je je leven wil leiden. En dan kun je als ouder hoogstens een beetje bijsturen, maar zelfs dat nemen pubers niet altijd aan. Ja, ze luisteren naar je, maar of ze er iets mee doen is een tweede.
Rustig praten in plaats van boos worden
Het is uiteindelijk min of meer goed gekomen met mijn zoon. We zijn in alle rust met hem gaan praten. Zonder oordeel, zonder vinger wijzen, zonder wij-zijn-je-ouders-en-weten-het-beter-toontje. We hadden het over zelf verantwoordelijk zijn voor de keuzes die je maakt, en wat voor invloed dat heeft op je (verdere) leven. We lieten hem weten dat we respect hebben voor hoe hij zijn leven wil leiden, en als dat betekent dat hij stopt met school dat we ons daar bij neer zouden leggen. Dat gesprek zette de radars in zijn hoofd gelukkig aan het werk, en heeft dat voor nu geresulteerd in een stijgende lijn in zijn schoolwerk. Maar we weten ook, dat kan morgen zo maar weer anders zijn.
Mijn vriendin vond het een gevalletje zachte heelmeesters die stinkende wonden maken. Die pubers moet je gewoon kort houden vond ze. Nogmaals zij zou het wel weten. Als haar kinderen straks pubers zijn en ineens niet meer naar school willen dan zou ze met harde hand terugslaan. Die middag kon ze haar driftige kleuter van 4 van de supermarktgrond afpellen. Hij mocht geen blauwe smurfensnoep en toen mijn vriendin het pakje weer terug in het schap legde ontstond er kortsluiting in het hoofd van haar zoon. Stampvoetend liep hij achter haar aan, zeurend en dreinend om snoep, en viel uiteindelijk op de grond. Huilend. Heel hard. Ik weet niet wat ik liever heb, een kleuter die zo hard huilt en niet meer voor rede vatbaar is, of een puber waar je in alle rust enigszins mee kan praten.
