Ouders die leraren onder druk zetten voor een hoger schooladvies. Kinderen die zich over de kop werken om toch ‘hoger’ te scoren op de Citotoets. En een almaar groeiende bijles-industrie, waarbij grif geld wordt verdiend aan wanhopige ouders. Waar zijn we mee bezig?
Het lijkt misschien iets wat incidenteel voorkomt, een ouder die heel duidelijk laat merken het niet eens te zijn met het schooladvies van hun kind, maar het is toch eerder schering en inslag. Leraren worden onder druk gezet, ruzie mee gezocht, en bedreigd, zowel met juridische stappen als fysiek geweld. De cijfers liegen er niet om 90 procent van de leraren maakte de afgelopen twee jaar mee dat een ouder het niet eens was met het advies. 3 op de 4 leraren die lesgeven in groep 7 en 8 is de afgelopen twee jaar onder druk gezet. 21 procent van de docenten zegt het advies wel eens onder druk te hebben aangepast. Omdat ze de sfeer goed willen houden, of niet zitten te wachten op een rechtszaak waarmee wordt gedreigd. In de Volkrant deden leraren vorig jaar anoniem hun verhaal. Een van hen kreeg te horen dat een ouder haar wel wist te vinden als haar dochter geen vwo-advies kreeg. En een ander kreeg een met bankbiljetten gevulde envelop toegeschoven met de mededeling dat dit misschien zou helpen.
En levert het onder druk zetten van de leraar niet genoeg op, dan zijn er altijd nog de talloze bijlesbureau’s en citotrainingen waar de kinderen worden klaargestoomd voor de Citotraining. Want mocht het schooladvies niet hoog genoeg zijn, er is nog een tweede kans in april: bij de citotoets. Al je achtstegroeper daarop goed scoort, dan kan hij toch nog naar een school een niveautje hoger. Ook hier geven ouders kapitalen aan uit. Blijkbaar leeft bij veel ouders toch nog het idee dat zoiets als een schooladvies maakbaar is.
In de verhalen die ik ken van boze ouders heb ik me altijd afgevraagd: waar blijft het kind in dit verhaal? Al die boze en teleurgestelde ouders, hebben die wel goed naar hun kind gekeken? Waarom willen ze per se een hoger niveau? Waarom kunnen ze zich niet neerleggen bij het advies van een docent? Want dat is toch het niveau wat hun kind aan kan? Het is niet waarschijnlijk dat ouders in de klas zitten met hun kind, en in die zin dan ook niet weten hóe hun kind leert. En dat schooladvies is juist daarop gebaseerd.
Als je kind een vmbo-advies krijgt wil dat niet zeggen dat je kind dom is, maar dat het op een andere manier leert. En als je kind een vwo-advies krijgt wil dat niet zeggen dat het bijzonder slim is, maar zich snel dingen eigen maakt. Bovendien, wat geef je je kind mee als je willens en wetens dat schooladvies wil veranderen? Je bent niet goed genoeg, want het moet beter. Dat lijkt me niet de meest pedagogische boodschap voor kinderen. Het lijkt me ook niet bevorderlijk voor hun zelfvertrouwen. Niet alleen leren ze dat je best doen niet genoeg is, maar moeten ze zich ook staande houden op een school waar ze misschien helemaal niet op hun plek zijn. Met alle gevolgen van dien, als ze het dan niet redden.
Mijn oudste puber kreeg havoadvies, gebaseerd op de cito-uitslag. De jongste kreeg hetzelfde advies, alleen nu door haar leraar gegeven. De oudste stroomde door naar vwo, de jongste naar vmbo. Waarmee ik maar wil zeggen: het is maar een uitslag, of het nu gegeven is door een computeruitdraai of iemand die een jaar lang mijn kind in de klas heeft gehad. In beide klassen van mijn kinderen heb ik meegemaakt dat ouders uit hun dak gingen van het advies van hun kind. De sfeer op school werd er niet beter op. Ik heb meegemaakt dat kinderen het vwo werden ingeduwd en vaak al met kerst naar de havo gingen – of lager, want echt gemotiveerd waren die kinderen niet meer. Of kinderen die overspannen raakten van de bijlessen die ze moesten volgen. Zo’n schooladvies zegt ook niet alles. Mijn kinderen waren in groep 8 havisten. Tenminste zo dacht bij het ene kind de cito-toets erover, en bij het andere de docent. Maar in de brugklas ontpopten ze zich toch tot heel andere leerlingen en zaten in de tweede klas beiden niet meer op de havo.
Het schooladvies dat je kind in groep 8 krijgt kun je misschien maar beter zien als een momentopname, want daarna is het aan je kind wat het er mee doet. Die zit tenslotte in de schoolbanken. Gooit jouw kind, die je ondanks het havoadvies van de leerkracht op het vwo hebt gekregen, er met de pet naar in dat eerste jaar, dan heb je je ’strijd’ voor niks gevoerd. Is het dan niet beter dat we onze kinderen gewoon lekker laten? En ze vooral naar een school laten gaan waar ze zich prettig voelen. Waar de sfeer leuk is, en waar ze gezien worden. Als die voorwaarden er zijn, dan wordt vanzelf het beste in een kind naar boven gehaald. En is dat niet het belangrijkste?
Pleit ik hiermee de leraren vrij? Niet helemaal. Want in beide klassen van mijn kinderen heb ik ook meegemaakt dat leraren zich lieten beïnvloeden door de culturele of sociale achtergrond van een kind. Zo kreeg een jongetje uit een zwak sociaal milieu een vmbo-schooladvies terwijl hij fluitend negens en tienen haalde. Hetzelfde gebeurde met een meisje dat met haar ouders was gevlucht naar Nederland. Het is dus ook belangrijk dat er goed wordt gekeken naar het advies van een leerkracht. Alleen zijn ouders daar dan niet de aangewezen persoon voor.
