Pubers lezen meer dan ooit, maar geen boeken

Vandaag begint de Kinderboekenweek. Een week ter promotie van het kinderboek. Maar hoe nodig is dat nog? Of is het júist nodig? Kinderen lezen immers geen boeken meer.

Pubers lezen meer dan ooit, maar geen boeken

Voor de onder- en middenbouw van de basisschool is de Kinderboekenweek ontzettend leuk. Want die kinderen lezen tenminste nog. Maar vanaf groep 7 en 8 komt daar een kentering in, in dat lezen. Vanaf dat moment worden er steeds minder boeken gelezen. Ook mijn pubers lezen niet. Of nee, ze lezen wel, heel veel zelfs, maar ze lezen geen boeken meer. Te lang, te saai, te veel letters op een pagina. Afgelopen week schoof ik een artikel over Billie Eilish onder de neus van mijn jongste puber. Ik dacht nog: lekker kort, leuk onderwerp, maar de puber zei alleen maar: ‘Best veel tekst’. Let wel. we hebben het hier over een artikel in een blad van max 1500 woorden. Met plaatjes erbij, nota bene.

Lezen en verder swipen

Pubers lezen gek genoeg meer dan ooit, maar dan voornamelijk korte teksten op hun mobiel. Daar is niks mis mee, zie het als het lezen van de krant. Mijn pubers zijn dan ook heel goed op de hoogte van het nieuws en weten wat er speelt in de wereld. Alleen die teksten die ze op hun social media-kanalen lezen zijn best kort, waardoor ze minder lang achter elkaar lezen. Ook verdiepen ze zich minder snel in een onderwerp,want de volgende tekst dient zich al weer aan. En hup, swipe.

Ik vind het jammer dat pubers geen boeken meer lezen. Niet in de eerste plaats omdat lezen zo ontzettend goed voor je is. In meerdere opzichten. In een interview in het Algemeen Dagblad zegt Adriaan van der Weel, bijzonder hoogleraar in de boekgeschiedenis aan de Universiteit Leiden, dat te weinig boeken of andere lange teksten lezen discipline, concentratie en aandacht vereisen. Ook leer je volgens hem door veel te lezen aandacht, concentratie en geduld op te brengen. En worden je cognitieve vaardigheden vergroot. Jammer dat die niet-lezende pubers deze vaardigheden allemaal mislopen.

Lezen voor de boekenlijst

Als kind las ik graag. En ook best veel. Er is een moment geweest dat ik de kleine bibliotheek in ons stadsdeel helemaal uitgelezen had. Of nou ja, de boeken die binnen mijn leeftijdscategorie vielen dan. Ook als puber las ik veel, al was dat al minder vanzelfsprekend en had dat ook te maken met dat ik een hele boekenlijst moest afwerken voor school. In mijn examenjaar moest ik 15 boeken voor Nederlands en 5 voor Engels lezen. Toen ik dat tegen mijn pubers zei, keken ze me vol ongeloof aan.

Dat vele boeken lezen van mij kwam niet omdat er niks anders te doen was – dat wordt vaak genoeg geroepen, maar er was echt genoeg te doen in de jaren tachtig, ik heb me in ieder geval geen moment verveelt, maar omdat ik het zo heerlijk vond om even uit mijn eigen leventje te stappen. Om uit zoomen en me te verliezen in een verhaal. Het stopte de drukte in mijn hoofd en, belangrijker, er was op alle vlakken even rust. Ik dacht niet aan school, mijn cijfers, de stress om een toets of die ene leuke jongen, of gedoe met mijn ouders. Boeken lezen was in die tijd mindful avant la lettre. Ik gun mijn pubers die rust ook zo. Dat even helemaal niks-gevoel. Dat gevoel van even verdwijnen. Dat 24/7 aanstaan wat ze doen, kan toch niet goed zijn?

Netflix is het probleem niet

In een poging om erachter te komen waarom pubers steeds minder lezen, wordt vaak geroepen dat het door al die social media in het algemeen en mediakanalen als Netflix in het bijzonder. Dat is wellicht iets te kort door de bocht. Ik denk dat we onszelf ook even streng moeten aankijken. Op scholen is er steeds minder aandacht voor lezen. Mijn oudste puber moest maar 5 boeken voor Nederlands lezen in zijn examenjaar. 5! In dertig jaar tijd is het aantal boeken dat scholieren moeten lezen niet gehalveerd, maar twee derde minder geworden. Het onderwijssysteem in Nederland is er veel meer op gericht op het behalen van goede slagingspercentages en hoe je straks een goede baan kunt vinden dan op de ontplooiing van kinderen. Begrijpend lezen is essentieel voor alles wat je later in het leven gaat doen, maar er is op de middelbare school amper aandacht voor. Net zoals die binnenwereld van pubers. Vakken als kunst, muziek, drama en tekenen verdwijnen steeds meer uit het lesaanbod. Terwijl het juist zo belangrijk is om ook te weten wie je bent en wat je leuk vindt. Dat ontdek je niet door Frans en Wiskunde, wel door creatieve vakken. En door het lezen van boeken dus.

Zien lezen, doet lezen

Om nog even de hand in eigen boezem te steken: wij als ouders geven ook niet altijd het goede voorbeeld. Of laat ik het bij mezelf houden: ik geef verre van het goede leesvoorbeeld. Ik lees eigenlijk nog maar heel weinig boeken. Ook in de drukte van mijn leven swipe ik liever dan dat ik even ga zitten met een boek. De kast vol boeken in onze woonkamer is een soort decorstuk geworden, een trofee uit de tijd dat we nog lazen. En mijn pubers zien mij wel lezen, maar dat doe ik dan op mijn telefoon of, zó 1994, in de krant. Maar een boek? Dat niet. Ik denk dat ik vanavond ons decorstuk maar eens ga afstoffen. En een mooi exemplaar eruit pak om te gaan lezen. Eens kijken of mijn pubers mijn goede voorbeeld volgen. Zien lezen, doet lezen, toch?

Lees ook: de puber moet een boek lezen voor school in 24 hilarische stappen en waarom je je puber Bouquetreeks moet laten lezen. En waarom het belangrijk is dat er leuke boeken zijn.