In IJsland zopen jongeren zich helemaal klem. Maar sinds een paar jaar hangen pubers niet op straat, maar gaan ze braaf sporten en huiswerk maken. Een wonder van Rust, Reinheid en Regelmaat dus. Ook een goed idee voor hier?

De Volkskrant was op reportage in IJsland, een land waar de helft van de vijftienjarigen in de jaren negentig zei de maand ervoor dronken te zijn geweest. Deze cijfers zijn dramatisch gedaald. Nu drinkt heeft nog maar vijf procent teveel gedronken. Voor roken en blowen gelden dezelfde spectaculaire dalingen.

Behalve -net zoals in Nederland- voorlichting en een verbod op het aanschaffen van rookwaren en alcohol, hebben ze in IJsland nog iets anders gedaan. Na school kunnen ze naar een club om te hangen, huiswerk te maken en te sporten. En dan niet een laffe wekelijkse streetdanceles, maar een pittig sportprogramma van vijf trainingen per week. Zo hebben ze gewoon geen tijd om te grijpen naar de fles of de sigaret. Dat werkt ook zo bij verslaafden. Als je alternatieven aanbiedt, dan heb je minder trek in drank of sigaretten.

Een andere maatregel om de puber-IJslandertjes van de drank en drugs af te houden is een officieuze avondklok. Na tienen mogen jongeren onder de zestien niet ’s avonds alleen op pad. Dit ook om te voorkomen dat ze niet zonder ouderlijk toezicht ergens gaan hangen en roken of drinken.

Het komt er dus op neer dat ouders, school en de overheid kinderen geen moment uit het oog verliezen en er zo heel fitte en gezonde IJslandertjes ontstaan. Ophokken dus die hap, tot ze zestien zijn.

Zou dat wat voor Nederland zijn?, was de vraag die De Volkskrant natuurlijk ook stelde. Op zich gaat het best goed het drankgebruik ‘onze’ jongeren. Ze zuipen een stuk minder dan in de jaren negentig. Nu is 22 procent van de vijftienjarigen de afgelopen maand minimaal een keer dronken geweest, in 1999 was dat ruim tien procent meer.

Het concept gewoon exporteren, is ook wat lastig. Om te beginnen wonen er in Nederland natuurlijk veel meer mensen en zijn we geen eiland. De belangrijkste reden waarom dit niet zou kunnen, is dat IJsland behoorlijk homogeen is in bevolkingssamenstelling en inkomen. Want niet iedereen kan zo’n naschoolse opvang betalen voor zijn kinderen. En de puber dag en nacht in de gaten houden: niet iedereen heeft daar tijd voor.

En dan nog iets. Pubers (Nederlandse en IJslandse) zijn tot nu vijftiende nog wel redelijk plooibaar. Met hun zestiende gaan ze pas echt aan de zuip en de nicotine en stoppen ze massaal met sporten. In Nederland gebeurt dat, maar ook in IJsland. Dat is dus nog wel een dingetje.