De vader van Marthijn stierf toen hij 1 jaar was. Hij kent zijn vader dus niet. En heeft ook geen herinneringen aan hem. Hoe is dat, vader zijn zonder vader? Mist hij hem als rolmodel nu hij zelf vader is van twee dochters? Voor Vaderdag schreef hij een ontroerende brief aan de man die hij niet heeft gekend en zo ontzettend heeft gemist.
Lieve Beste Hee Papa,
Sorry voor de doorhalingen. Maar ik wist even niet hoe ik je nu moet aanspreken. Want ik ken je niet. En jij mij niet. Maar ik moest aan je denken omdat het bijna Vaderdag is. Dat ik toen ik klein was gek genoeg vierde, ook al was je er niet. Maar dat ik pas echt ben gaan vieren sinds ik zelf vader werd.
Ja, inderdaad, ik ben vader van twee dochters. De oudste is bijna 13 en af en toe al behoorlijk aan het puberen. Dat vind ik wel eens lastig, want ik heb nooit echt een voorbeeld gehad hoe je daarmee moet omgaan. Daarbij, ik ben eigenlijk zelf nooit echt puber geweest doordat je er niet was (daarover later meer). Maar weet je, ik doe m’n best haar en haar zusje van 7 zo goed mogelijk op te voeden, samen met hun moeder. En ik probeer een vaderfiguur te zijn, ook al weet ik soms niet hoe. Gelukkig hebben ze een fantastische andere opa, die dat heel goed kan. En waar ik stiekem wel eens naar kijk.
Anyway, je weet niet hoe groot (en kaal en grijs, maar dat terzijde) ik ben geworden, wat er tijdens mijn leven allemaal is gebeurd en wat ik allemaal doe, zowel goed als fout. Zoals ik op mijn beurt ook niet weet wat er van jou geworden zou kunnen zijn, en hoe onze band geweest had kunnen zijn. Zou. Had. Geweest. Kunnen zijn. Want het is er nooit van gekomen. Je bent al 45 jaar niet meer in leven, papa. En dus sinds ik 1 ben niet meer in mijn leven. Alhoewel. Je bent een tijd lang behoorlijk aanwezig geweest. In mijn hoofd, want tot ongeveer mijn achtste geloofde ik dat je in de hemel was en me van daar uit in de gaten hield, en daarna ook, als een soort energiebron waardoor ik je aanwezigheid voelde (of hoopte te voelen) bij belangrijke dingen.
Daar moest ik aan denken omdat Pearl Jam afgelopen week in de Ziggo Dome optrad. De eerste keer dat ze daar stonden, een paar jaar terug, was ik er ook bij. Ze speelden onder andere Release. Daarin zingt Eddie Vedder onder meer ‘Oh dear dad / Can you see me now?’ En precies dat had ik nou ook altijd, dat is precies wat ik in mijn hoofd aan je vroeg. Dat nummer – over de vader die de zanger ook nooit gekend heeft – was (en is) een soort catharsis en ik zong, nee, schreeuwde, het mee, met tranen die over mijn wangen stroomden. Begrijp je?
Je was niet alleen aanwezig in mijn hoofd. Je was alomtegenwoordig. Door verhalen van oma en van andere familie. Maar vooral door mama. Ze bezocht je graf elke week. Ze vierde elk jaar trouw je verjaardag. En je sterfdag. En jullie trouwdag. En steevast kwamen er dan familie en vrienden van de familie om dat te vieren. Het leek wel of je een heilige was. Slechte verhalen heb ik namelijk nooit over je gehoord.
Maar er kwam een moment dat ik niet meer elke week trouw meeging naar het kerkhof. Dat ik jullie trouwdag vergat. En je verjaardag. Of nou ja, vergeten… Dat niet, want dat was er na al die jaren wel ingesleten. Maar ik studeerde. Werkte. Had andere plannen. Lééfde. Ik vond het niet meer zo nodig een paar keer per jaar stil te staan bij iemand die ik alleen van foto’s en verhalen kende, maar nooit gekend heb. Ook al was je niet ‘iemand’, maar mijn vader. En ook al ken ik je niet, ik hoorde altijd dat je zo’n relaxte en lieve vent was, dus ik denk dat je dat niet erg had gevonden.
Mama wel. Mama stak haar teleurstelling -en zelfs afkeuring- niet onder stoelen of banken als ik er niet was. Was dat bij jou ook zo, in de vijf jaar dat jullie elkaar kenden en samen waren voordat je doodging? Dat ze zo veeleisend, om niet te zeggen kritisch, was? Naar mij toe wel. Voorál naar mij toe. Op alles. Op mijn prestaties op school. Mijn studiekeuze. Op mijn vriendinnetjes. Op het eerste huis dat ik kocht. Op wat ik deed. En dan miste ik je. Haatte ik je zelfs af en toe, papa, omdat je er niet was. Niet dat het jouw schuld is, maar weet ik veel, dan was het misschien wel anders geweest. Dan was jij misschien wel degene geweest die op haar in kon praten, haar tot rede kon brengen. En misschien had ik dan ook wel een broer of zus (of allebei) gehad die dan de lul kon zijn.
Maar ja, dat was nu eenmaal de situatie. En weet je, papa, tot een bepaalde leeftijd ging ik er in mee. Ik wist niet beter. Ik was het nou eenmaal gewend dat mama altijd zei dat ze het lastig vond in haar eentje en dat ze met niemand kon praten over moeilijke zaken. Of over de ‘dingen die ik deed’. En sorry dat ik het zeg, maar ik had gewild dat ze zich had opengesteld voor iemand. Voor een andere man. Dat had je vast wel begrepen, denk ik, want hoe lang waren jullie nou eigenlijk samen? Wat was het dan bij jou dat ze nooit iemand anders heeft gewild? Was je een soort superman?
Wat het ook was, en hoe jij ook was, ik ben er inmiddels wel achter. Mama heeft me altijd vergeleken met jou. En niet alleen omdat ik kennelijk erg op je leek. Qua uiterlijk bedoel ik. Ik denk, en dat is ook de conclusie van een counsellor die ik sinds vorig jaar zie, dat mama me nooit beschouwde als een zoon, maar als jouw gelijke. Ik ben niet jullie kind, ik ben jij. Ze heeft mij de rol toebedeeld die jij nooit hebt kunnen spelen. Namelijk die van haar man. En geloof me, papa, dat heeft me gevormd. Dat woog zwaar. Ik kon dat niet meer. Wilde dat niet meer. Het is niet de enige reden, dat vertel ik je nog wel eens, maar mede daarom zie of spreek ik mama niet meer.
Hoe moeilijk het ook is geweest om met haar te breken en hoe moeilijk ik het ook vind dat ze daardoor haar (en ook jouw) kleindochters niet meer ziet, het is wel een bevrijding geweest. Ik kan eindelijk mezelf zijn. Eindelijk de man zijn die ik ben, met alle fouten die ik heb gemaakt en die ik nog steeds maak. Ik kan eindelijk op zoek naar de man die ik wíl zijn. En niet meer opboksen tegen een man die slechts 28 geworden is. Tegen de man die jij toen was, maar die zich nooit verder heeft kunnen ontwikkelen, al dan niet ook met zwakheden.
Daarom schrijf ik je ook, papa. Het doet me pijn, maar ik moet ook jou laten gaan. Begrijp me goed, je zal altijd een deel van me blijven. Dat kan ook niet anders, want ik ben jouw vlees en bloed. Maar jij bent niet eens een herinnering, je bent een image. Ik wil verder. Moet verder. Mezelf zien te vinden. Want dat wordt wel eens tijd ook. Ik ben allang ouder dan jij ooit bent geworden, maar weet nog steeds niet zo goed wie ik nou eigenlijk echt ben. Ik wil in ieder geval mezelf zijn. Zoals jij dat waarschijnlijk ook was.
En ook al is dit een soort afscheid, ik hoop toch dat je kunt zien wie ik ben en wat ik doe. Of het nou goed is of niet. Maar ik laat je nu gaan. Ik hoop dat jij mij ook wil laten gaan. Zoals Eddie Vedder zong:
Oh dear dad / Can you see me now
I am myself / Like you somehow
I’ll ride the wave / Where it takes me
I’ll hold the pain / Release me
[…]
I’ll wait up in the dark / For you to speak to me
I’ll open up / Release me
Laat me los, papa. Dat doe ik nu ook. Want ik ben jou niet. Ik ben mezelf. Ik ben ik.
Veel liefs en wie weet tot ooit,
Je zoon.
(Bovenstaande brief schreef Marthijn in 2018 aan zijn vader. Hij schreef een PS, want sinds die tijd is er veel gebeurd. Lees hier hoe het verder gaat met Marthijn en wat hij zijn vader deze vaderdag wil vertellen.)
***
Nu je hier toch bent, zouden we je iets willen vragen…
We maken iedere dag Tis Hier Geen Hotel met heel veel plezier. Want we zien het als onze missie om jullie zonder al teveel kleerscheuren, en een beetje humor, door de puberteit van je kinderen heen te slepen. En dat willen we blijven doen. Maar sinds de Corona-crisis is dat er niet makkelijker op geworden. Zou je ons daarom willen helpen dit Hotel open te houden? Hoe? Kijk hier!
