Waarom lezen pubers niet meer? Ook die van Martine lezen niks tot heel weinig. Terwijl ze er toen ze kleiner waren, toch echt wel van hielden. Hoe kan dat nou? Martine vroeg het ze zelf maar, in de hoop een oplossing te vinden voor de vergaande ontlezing bij haar thuis.
Het gaat niet goed met het lezen. 25 procent van de kinderen is zo laaggeletterd dat ze niet meer normaal kunnen functioneren in de maatschappij. Maar ook de overige 75 procent bakt er weinig meer van. Het leesonderwijs holt achteruit, leraren Nederlands verbouwereerd achterlatend en ouders ook.
Vervolgens buitelt iedereen over elkaar heen om een verklaring en vervolgens een oplossing te geven. De een vindt dat we lezen ‘leuker’ moeten maken, de andere pleit niet voor ‘leuker’, maar voor strenger. Anderen vinden dat ouders het goede voorbeeld moeten geven.
Wat dat betreft vertoon ik best goed gedrag. Je treft mij thuis regelmatig aan op de bank met een boek, of een e-reader. Gemiddeld lees ik wel een boek of twee per maand uit, voor mijn lol. Maar daar schiet ik niks mee op. Want mijn pubers -j 16 en m 14- lezen NIET.
Eindeloos
We hebben ze eindeloos voorgelezen uit Pluk, Pinkeltje en De Boomhut. En toen ze zelf konden, werden het lettervreters. Ik wil niet opscheppen, maar mijn zoon las In de ban van de ring in een weekend uit toen hij tien was. Mijn dochter las en herlas de hele cyclus van The Hunger Games een keer of vier. En deed hetzelfde met The fault in our stars. Harry Potter, De Grijze Jager, Alleen op de Wereld, alles van Thea Beckman, het Dagboek van Anne Frank, Oorlogswinter om vervolgens naadloos over te stappen op de Da Vinci Code.
En daarna?
Toen stopte het.
Niks missen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief!
Eerst hadden we het niet door. Maar ze zaten natuurlijk gewoon met de neuzen in de telefoon. Of voor de televisie. Dan konden wij zwaaien met boeken wat we wilden, maar dat hadden ze niet door. Of ze haalden hun schouders op als we een boektitel aanraadden. Of we vonden de boeken een maand later terug in de wasmand.
Het dieptepunt was het moment dat ik bij de lerares Nederlands van mijn zoon zat, wegens onvoldoende voor woordenschat. Die -zo zei zij- het beste was weg te werken door te lezen. ‘Misschien moeten jullie een abonnement nemen op een krant’, zo adviseerde ze. Ik moest lachen, want die ligt iedere ochtend op de keukentafel. Maar mijn kinderen verkiezen Nu.nl en Twitter als nieuwsbron. De lerares vertelde ook dat ze voor het eerst maar eens klassikaal een boek ging lezen, omdat ze anders de kinderen ook niet meer aan het lezen kreeg. ‘Op het gymnasium?’, vroeg ik. Ze zuchtte, want kennelijk voelde het als een nederlaag: ‘Zelfs op het gymnasium.’
Maar hoe kan het dat kinderen die vroeger boekenwurmen waren, ouders hebben die het goede voorbeeld geven en ook nog eens in een huis wonen met kasten vol met boeken, WEIGEREN te lezen? Ik dacht, misschien hebben zij zelf dan het verlossende antwoord.
Netflix
Toen ik het aan mijn dochter vroeg, zei ze: ‘Waarom zou ik lezen als ik ook Netflix kan kijken?’ Zij behandelt Netflix namelijk net als de boeken die ze heeft gelezen; ze kijkt niet een, niet twee, maar drie keer dezelfde film en kan daar vervolgens elk detail en verhaallijntje over opdissen. Film zou een eindexamenvak moeten worden, zei ze plechtig.
Na dit sociaal wenselijke antwoord gaf ze toe dat gewoon minder moeite en concentratie kost om een film te kijken. Intussen kun je op je telefoon kijken, een gesprek voeren en je huiswerk maken. Dat kan met een boek helemaal niet. En: ‘Als je met lezen stopt, kost het weer moeite om erin te komen.’
Mijn zoon beweerde dat hij lezen alleen in de vakantie leuk vindt, onder bepaalde voorwaarden. ‘Als ik mijn telefoon niet heb en er geen WiFi is. En voor de rest is het niet leuk, omdat het moet voor school.’ Lezen bungelt voor mijn zoon ongeveer onderaan op zijn prioriteitenlijst. Hoewel, zo moest hij toegeven dat hij het speciaal voor school aangeschafte papieren exemplaar van Grand Hotel Europa ‘best wel grappig’ vond toen hij eenmaal aan het lezen was.
Er is dus hoop. Maar daar hoort dus (zachte) dwang bij. Als het moet voor school. Maar toch zeker niet als wij het zeggen.
***
