De seksuele voorlichting die pubers krijgen, zowel van hun ouders als school, lijkt vaak vooral op een rampenbestrijding: krijg geen soa, word niet zwanger, laat niemand iets doen wat je niet wil, stuur geen blootfoto’s. En hoewel ongetwijfeld goedbedoeld, dragen we hier vooral mee uit dat seks oppassen geblazen is.
Mijn pubers kregen seksuele voorlichting op school tijdens het vak biologie. De leraar legde zo goed en kwaad uit zoals dat gaat in een klas vol giechelende hormonen hoe het allemaal werkt. Voor ieders neus lag een biologieboek. Met daarin tekeningen van onder meer een blote man en vrouw met daarnaast hun geslachtsorganen uitvergroot, eveneens getekend. Hoewel duidelijk, leek het in de verste verte niet op de piemels en vagina’s die wij mensen hebben. We bestaan nu eenmaal niet uit rechte lijnen. De enige echte foto die bij dit hoofdstuk was geplaatst was van een piemel met gonorroe. Mochten pubers al nieuwsgierig zijn naar seks en er zin in hebben, dan was dat met deze foto meteen in de kiem gesmoord.
Seks? Pas op!
Hoe ze het vonden, die seksuele voorlichting, vroeg ik mijn pubers. Hun antwoord verraste, of nee, verbaasde me. Want ze hadden het gehad over geslachtsziektes, wat je moet doen om niet zwanger te raken, en dat je, #metoo-indachtig, je niet moet laten aanraken als je dat niet wil. Dat is natuurlijk allemaal goed om te weten, maar in plaats van dat er werd uitgelegd dat seks heel fijn is, kwamen mijn pubers thuis met een soort rampenplan: Seks? Pas op!
De voorlichting die ik zelf kreeg op school was zo mogelijk nóg erger. Ik groeide op in de jaren tachtig, de tijd van aids. Iedereen was bang voor dit onbekende virus dat eigenlijk alleen bestreden kon worden door geen seks te hebben. ‘Geen soa? Geen seks!’, riep mijn biologieleraar dreigend door de klas. En mijn ouders, ook weer een product van hun generatie, die helemaal niet werd voorgelicht, bespraken vooral het technische gedeelte met mij en mijn broer, dus wat er gebeurde als puntje bij paaltje kwam. Genot, orgasmes, orale seks, hoe dat zat moesten we maar zelf uitvogelen.
Ongemak zorgt voor praktische voorlichting
Het is eigenlijk jammer dat op het moment dat we gaan voorlichten over seks, het allemaal wat plastisch wordt. Dat heeft onder meer met schaamte te maken – ik wist ook niet wat ik moest antwoorden toen mijn dochter aan me vroeg of ik wel eens had gepijpt, omdat seks en ouders en kinderen wat ongemakkelijk ligt. Jij wil eigenlijk niet weten dat je kind toe is aan seks en je kind wil al helemaal niet weten dat jij het heerlijk vindt om te vrijen. Dat ongemak zorgt voor hakkelende en ontwijkende antwoorden.
Sommige kinderen hebben het geluk dat ze thuis heel open ouders hebben die niet alleen vertellen hoe het allemaal werkt, maar ook hoeveel plezier je kunt beleven aan seks. Maar vaak krijgen pubers vooral de technische kant te horen: dit is het, zo werkt het. En dan is het jammer dat de informatie over seks die pubers halen uit boeken, op school en online, vooral gaat over wat je allemaal niet moet doen: geen wisselende contacten, nooit blootfoto’s texten, niet laten aanraken waar je het niet wil en niet zwanger worden. Dan snap ik ook wel dat ze er helemaal niet om staan te springen om dat bed in te duiken.
Seks is vooral fijn en spannend
Uit een onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel dat leerlingen seksuele voorlichting op school gemiddeld een 5,8 geven. Dat is, wind mee, brug af, net aan een voldoende. Deelnemers aan het onderzoek misten de aandacht voor de plezierige kant van seks. Genot, masturberen, seksuele geaardheid; het komt allemaal niet aan de orde in de klas. Wat niet veel mensen weten is dat in Nederland scholen verplicht zijn 0m seksuele voorlichting te geven. Maar hoe ze dat doen mogen ze zelf invullen. Met de kennis van nu zou je denken dat dat beter, maar vooral leuker kan.
Sekspraatjes aan de keukentafel
Omdat ik niet wilde dat mijn pubers met dat rampenplan dat ze op school voorgeschoteld kregen bleven rondlopen, wilde ik ze die andere kant van seks vertellen, die leuke kant. Na een paar minuten riepen ze alle twee: ‘We hoeven dit toch niet allemaal aan te horen, hè?’ Daar zat ik dan met mijn goede bedoelingen. Ik vroeg me af: wie vertelt ze dan dat seks niet alleen maar oppassen is? Dat het vooral een mooi en spannend avontuur is?
Ik snap natuurlijk ook wel dat je dat niet van je ouders wil horen. 65% van de jongeren vindt praten over seks met hun ouders awkward, daarin zijn mijn pubers geen uitzondering. Ik uitte mijn zorg over het niet weten van die leuke kant van seks. ‘Maar mam’, zeiden mijn pubers, ‘we snappen je boodschap hoor, dus we hoeven het er verder ook niet meer over te hebben.’ Misschien ben ik iets te vroeg, over een half jaar probeer ik het nog een keer.
***
