De dochter van Marloes moet een studie kiezen en heeft géén idee. De keuze is namelijk ‘reuze’ en dat maakt het er niet makkelijker op.
Meer lezen over het leven na het examen? Lees het Handboek voor gevorderde puberouders
Als je net als ik ook een puber hebt die een vervolgopleiding moet kiezen, dan herken je het beeld wel van collega-ouders die met een onwillige puber in hun kielzog door de gangen van een mbo of hbo sjokken. Want vmbo, havo of vwo alleen is niet meer genoeg om kans te maken op een beetje leuk werk later, dus er moet iets gekozen worden. Maar de puber is er ook nog helemaal niet klaar voor. Er is namelijk zó ontzettend veel te kiezen.
Elke mbo, hbo en universiteit heeft er de afgelopen jaren allerlei fancy studierichtingen bijgekregen en mikken op de beroepen die kinderen later willen uitoefenen. Je hebt opleidingen om DJ, acteur of rockster te worden, of organisator van gametoernooien (ja, dat bestaat echt). Geen droom te gek of er is wel een opleiding voor. Want wie wil er nou niet de hele dag gamen of socials bijhouden?
De keuze is -kortom- reuze en dat werkt juist verlammend. Na weer zo’n ronde open dagen aflopen, verzuchtte mijn dochter dat ze het ‘nu helemaal niet meer’ weet. Want ging ze nou de zorg in, of het onderwijs? Of een mediaopleiding volgen? Hoe meer suggesties ik doe, hoe wanhopiger ze gaat kijken. En als op zo’n open dag een aardige docent of studenten van een opleiding tegen haar aan staat te praten, zie ik haar verstarren als een konijn dat in een paar koplampen kijkt. En ze zucht heel diep als ik haar in zo’n gesprekje aanmoedig iets te zeggen om dan zelf maar een vraag te stellen.
De keuze is reuze
“Hoe weet ik nou of ik het juiste kies”, verzuchtte ze laatst. Want het probleem is niet alleen dat de keuze ‘reuze’ is, maar ook nog eens of de uitverkoren opleiding tot een goed einde gebracht kan worden. Want op een DJ-opleiding ben je niet alleen aan het DJ’en en op een toerismeschool mag je niet alleen reizen. Je krijgt ook Nederlands, Engels en statistiek. En je moet lange papers schrijven in correct Nederlands. Hoewel straks de studiefinanciering terugkomt, is een diploma wel een voorwaarde om de kosten niet allemaal terug te hoeven betalen.
Als ouders en middelbare scholen doen we dan ook erg ons best om het kiezen voor de pubers gemakkelijk te maken. We lopen niet allen open dagen af, we nemen studiekeuzetesten en gooien iedere dag wel succesvolle voorbeelden op de pubers. Zoals van die leuke buurjongen die na een opleiding aan het college om de hoek heel fijn in de zorg werkt en de dochter-van-vrienden die nu als kok in het hipste restaurant van de stad werkt.
Thea studeert techniek
We kunnen verlangen naar vroeger, toen je als havist kon kiezen tussen secretaresse en stewardess of Thea studeert techniek. Of van de mavo naar de havo ging, of naar meao of mts. En als je bèta op het vwo gewoon naar ‘Delft’ ging en bèta’s rechten of geschiedenis ging doen. Of we leren onze pubers kiezen uit die zee van mogelijkheden en omgaan met die keuzestress. Wat betekent dat je inderdaad in gesprek blijft over ‘Wat wil je worden?’, en als ze dat weten: ‘Hoe denk je dat je daar komt?’ En blijf daarbij voorbeelden geven, tot ze inderdaad helemaal gek van je worden.
Een studiekeuze is namelijk niet iets dat je puber zelf maar moet uitzoeken, maar ook -net als leren de kamer op te ruimen- iets waarbij je hem moet helpen. Bijvoorbeeld door vragen te stellen, maar ook door voorbeelden te geven of door hem of haar inderdaad mee te sleuren naar een open dag. Of, nog beter: te leren ervaren hoe het is om ergens te werken of leren. Zo kan je puber op veel opleidingen een dagje ‘proefstuderen’, zodat hij kan ondervinden hoe het is om in de klas te zitten.
En blijf vragen stellen. Zo leer je je puber nadenken over wat te kiezen. Want eenmaal op die opleiding, krijg je nog meer keuzes voorgeschoteld. ‘Je kunt altijd nog switchen na het basisjaar’, hoor ik de enthousiaste voorlichter zeggen. Ik hoorde mijn dochter maar nog een keertje heel diep zuchten. Gelukkig nog een jaar te gaan voor het eindexamen.
Vragen die je je puber kunt stellen over zijn studiekeuze:
- Waar ben je heel erg trots op? Hoe voelde je je toen je dat aan het doen was?
- Noem iets wat er in jouw ogen is gelukt? Wat heeft jou daarbij geholpen?
- Wat zou je willen uitproberen om te laten zien wat jij kunt?
- Hoe stel je je een opleiding voor?
- Wie ken je die deze opleiding/dit beroep doet en zou je daarover wat vragen kunnen stellen?
- Met wat voor mensen ga je graag om?
- Waar doe je graag moeite voor?
- Wat is jouw beste eigenschap?
- In welke vakken ben je goed?
- Hoe zie je jezelf over vijf jaar?
