Seksuele voorlichting die pubers op school krijgen lijkt vaak op een rampenbestrijding: krijg geen soa, word niet zwanger, laat niemand iets doen wat je niet wil, stuur geen blootfoto’s. Ongetwijfeld goedbedoeld, maar wordt hier niet vooral uitgedragen dat seks oppassen geblazen is?
Mijn pubers van 13 en 15 kregen seksuele voorlichting op school tijdens het vak biologie. De leraar legde zo goed en kwaad uit zoals dat gaat in een klas met giechelende pubers vol hormonen hoe het allemaal werkt. Voor ieders neus lag een biologieboek. Met daarin tekeningen van onder meer een blote man en vrouw met daarnaast hun geslachtsorganen uitvergroot, eveneens getekend. Hoewel duidelijk, leek het natuurlijk niet op de piemels en vagina’s die wij, echte mensen, hebben. De enige foto die bij dit hoofdstuk was geplaatst was van een piemel met gonorroe. Mochten pubers al nieuwsgierig zijn naar seks en er zin in hebben, dan was dat met deze foto meteen in de kiem gesmoord.
Seks? Pas op!
Hoe ze het vonden, die seksuele voorlichting, vroeg ik mijn pubers. Hun antwoord verraste, of nee, verbaasde me. Want ze hadden het gehad over geslachtsziektes, wat je moet doen om niet zwanger te raken, en dat je, #metoo-indachtig, je niet moet laten aanraken als je dat niet wil. Dat is natuurlijk allemaal goed om te weten en te bespreken, maar in plaats van dat er werd uitgelegd dat seks ook heel fijn is, kwamen mijn pubers thuis met een soort rampenplan: Seks? Pas op!
De voorlichting die ik zelf kreeg op school was zo mogelijk nóg erger. Ik groeide op in de jaren tachtig, de tijd van aids. Iedereen was bang voor dit onbekende virus dat eigenlijk alleen bestreden kon worden door geen seks te hebben. ‘Geen soa? Geen seks!’, riep mijn biologieleraar dreigend door de klas. En mijn ouders, ook weer een product van hun generatie, die helemaal niet werd voorgelicht, bespraken vooral het technische gedeelte met mij en mijn broer, dus wat er gebeurde als puntje bij paaltje kwam. Genot, orgasmes, orale seks, hoe dat zat moesten we maar zelf uitvogelen.
Ongemak zorgt voor praktische voorlichting
Het is eigenlijk jammer dat op het moment dat we gaan voorlichten over seks, het allemaal wat plastisch wordt. Dat heeft onder meer met schaamte te maken – ik wist ook niet wat ik moest antwoorden toen mijn dochter aan me vroeg of ik wel eens had gepijpt, omdat seks en ouders en kinderen wat ongemakkelijk ligt. Jij wil eigenlijk niet weten dat je kind toe is aan seks en je kind wil al helemaal niet weten dat jij het heerlijk vindt om te vrijen. Dat ongemak zorgt voor hakkelende en ontwijkende antwoorden.
Seks is vooral fijn en spannend
Uit een onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, komt naar voren dat leerlingen seksuele voorlichting op school gemiddeld een 5,8 geven. Dat is, wind mee, brug af, net aan een voldoende. Deelnemers aan het onderzoek misten de aandacht voor de plezierige kant van seks. Genot, masturberen, seksuele geaardheid; het komt allemaal niet aan de orde in de klas. Wat niet veel mensen weten is dat in Nederland scholen verplicht zijn om seksuele voorlichting te geven. Maar hoe ze dat doen mogen ze zelf invullen. Met de kennis van nu zou je denken dat dat beter, maar vooral leuker kan.
Sekspraatjes aan de keukentafel
En natuurlijk licht ik mijn pubers ook voor, en ben ik daar vroeg mee begonnen. Maar eenmaal op de middelbare school gaat dat niet altijd van harte. 65% van de jongeren vindt praten over seks met hun ouders awkward. Daarin zijn mijn pubers geen uitzondering. En ik weet ook dat ze heel veel kennis online vinden, maar toch, ik vind het ook belangrijk dat ze erover leren op school en er thuis over kunnen praten. Tegen beter weten in begin dan maar weer een gesprek aan de keukentafel. Weten dat ze niks zullen zeggen, maar hopelijk wel alles opslaan.
