Als wij volwassenen al niet altijd heel verstandige financiële beslissingen kunnen nemen, hoe slecht moet het dan niet zijn gesteld met de financiële wijsheid van onze pubers? Hoewel de zoon en dochter van Martine een steeds ‘‘volwassener’’ bestedingspatroon krijgen, blinken ze ook uit in naïviteit als het gaat om de dingen maken van keuzes voor waar ze het uitgeven van hun geld aan uitgeven. Lekker laten gaan, zeggen de zakgelddeskundige en de jeugdhulpverlener. Leer je puber zijn geld ook uit te geven.
Dit stuk staat in een langere versie in ons grote Tis Hier Geen Hotel boek, nu weer te bestellen in de vierde (!) druk.
Om te beginnen: we doen het als ouders niet goed. We financieren veel te veel voor onze puberbloedjes, aldus. Zegt het Nibud. Dat heeft de afgelopen vijf jaar de financiële zelfstandigheid van de scholieren keihard achteruit zien hollen. De meesten van ons betalen het smartphoneabonnement van de smartphone voor ze, net als hun kleding, uitjes en vakanties. Blijft over: geld voor games en make-up. Daarvoor heeft de gemiddelde puber € 112 euro per maand uit te geven, en d.
Dus slaan onze pubers hun euro’s stuk bij de Starbucks, en in de kantine van school en kopen ze er allerlei troepjes voor. Die van mij ook. Ik kijk namelijk wel uit dat ik mijn zoon kleedgeld geef, want hij háát winkelen. Als ik hem vijftig euro per maand zou geven om aan kleding te besteden, dan zou hij binnen een jaar elke dag in dezelfde stinkende outfit naar school gaan, omdat die de enige is die hem nog zou passen. Het kleedgeld zou worden omgezet in PS4-tegoedjes of zakken M & M’s, die ik nu ook al in grote hoeveelheden leeg terugvind op zijn kamer.
Ik zou echt willen dat hij een keer zijn zinnen zou zetten op een dure jas, designersneakers of Marktplaats afstruint op zoek naar een duur trainingspak. Maar het interesseert hem geen bal hoe hij eruit ziet. Dus ik koop zijn kleren. En de zeldzame keren dat hij meegaat als ik iets voor hem aanschaf –wat bij schoenen bijvoorbeeld wel handig is –kiest hij steevast het goedkoopste.
Geen idee
Mijn dochter doet het wat dat betreft wel beter. Niet dat ze shoppen leuk vindt, maar ze die viert haar zelfstandigheid uitbundig. Niks toffer dan met de meisjes uit je klas naar de stad te gaan voor de film. Om vervolgens in het Centrum van Amsterdam echt géén idee te hebben van waar de bioscoop eigenlijk is.
Of ze kijkt met grote ogen toe hoe haar vriendinnen drie uur lang in de Primark hun gang gaan. ‘Ze kochten helemaal NIKS, mam,’, vertelde ze bij terugkomst. Zelf schafte ze een paar gympen aan van haar eigen geld en liet zich daarbij allerlei inspuitspullen aansmeren à 15 vijftien euro. Ik was allang blij dat ze überhaupt geld uitgaf.
Annelou van Noort is zakgeld-expert, wat impliceert dat ze je de les gaat lezen en zeggen over dat we het allemaal niet goed doen. Maar ook zij is ook geen groot voorstander van dat hele spaarzame gedoe. “‘Ons wordt steeds maar verteld dat we heel erg op geld moeten letten, maar ik vind ook dat je kinderen moet leren geld uit te geven, dat ze van het geld genieten.’
Pubers zijn ook helemaal niet toegerust voor het omgaan met geld, zegt jeugdhulpverlener Renate Rijnaarts. In haar werk heeft ze al honderden pubers begeleid, ook op het financiële vlak. “Pubers kunnen eigenlijk helemaal niet plannen en vooruitkijken. Die leven in het hier en nu. Sparen voor de vakantie, eigenlijk is dat al te veel gevraagd.”
Pubers zijn in deze fase van hun leven ook veel meer bezig met bij wie ze nou willen horen en passen daar hun bestedingspatroon op aan. Dus: je vriendinnen gaan naar de Starbucks, dan jij ook. Loopt iedereen in jouw posse in een jas van Canadian Goose jas (nieuwwaarde € 850 euro,-), dan wil jij er ook eentje. “Dat jij er als ouder of begeleider daarbij een opgeheven vingertje gebruikt, dat werkt helemaal niet.”
Grenzeloze inventiviteit
Want als het op financiën aankomt, dan blinken pubers namelijk uit in grenzeloze inventiviteit, die wordt afgewisseld met grenzeloze naïviteit. Zo zijn die van mij best prijsbewust als ze naar de supermarkt moeten, maar hebben ze geen flauw idee wat een vakantie kost. Zo denken mijn kinderen dat we deze zomervakantie best vier weken naar d VS kunnen en dat dat even duur is als met de tent naar Frankrijk. Je kunt honderd keer vertellen dat Bruin dat niet trekt, maar ze komen altijd weer met een ander financieel onhaalbaar plan op de proppen. Aan de andere kant kan mijn dochter zo in tranen zijn als we het er thuis over hebben over hoeveel schoolgeld we dit jaar moeten betalen en vraagt mijn zoon als we uit eten gaan of dat misschien niet te duur is.
De beste manier om pubers realistisch te laten worden, is de reality-check, aldus Rijnaarts. Zij laat haar pupillen die een diepe wens hebben om op zichzelf te gaan wonen, uitzoeken wat een huis kost aan huur en wat je elke maand kwijt bent aan boodschappen als je moeder die niet meer voor je in huis haalt. Want dan laten ze het wel uit hun hoofd om elke ochtend croissantjes en versgeperste jus uit de machine van Albert Heijn te eisen. “Dan komen ze erachter dat je het niet gaat redden met een bijbaantje alleen.”
En door dat financiële onvermogen heb ik ook sterk de neiging ze te controleren. Sinds ik het zakgeld stort op hun jongerenrekeningen stort, kan ik via de bank-app checken wat ze giraal uitspoken. Ik zie hoeveel broodjes Unox mijn zoon sinds hij weigert brood mee te nemen naar school pint in de schoolkantine, en dat mijn dochter in de pauze regelmatig Albert Heijn aandoet. Waarschijnlijk om dan wel de verse croissants te halen die ze bij het ontbijt zo ontbeert. Ik zie ook grote bedragen naar de Media Markt gaan, en af en toe 2,70 euro bij Pisa IJs terwijl ik en vraag me intussen afvraag hoeveel bolletjes je daarvoor krijgt.
Privacy
Als ik mijn kinderen ernaar vraag, reageren ze best gepikeerd. We hebben afspraken over het checken vankijken in hun telefoon (niet hoor), maar over die bankapp niet en dat is toch ook een kwestie van privacy?. Ik zou toch ook niet willen dat zij zagen dat ik afgelopen vrijdagavond in de kroeg met mijn vriendinnen 80 euro heb uitgegeven en dan te horen krijgen: “‘Nou snap ik Ik snap nou waarom je zo chagrijnig bent, mama.”’ Maar je wilt ook niet dat je kind financieel gezien in zeven sloten tegelijk loopt. Want, zoals ook Renate Rijnaarts zegt,: ze kunnen er financieel gezien dus nog niet zo heel veel van.
Zakgelddeskundige Annelou van Noort weet dat je én de privacy van je puber kunt respecteren én‘m ook kunt begeleiden op het glibberige pad naar financiële zelfstandigheid. Want van tijd tot tijd sámen in de puberbankrekening kijken, dat kan natuurlijk ook. “Daar kun je samen prima afspraken over maken.”
